Stoelgangproblemen
Wat is het?
De 2 meest uitgesproken symptomen zijn incontinentie en constipatie.
- Fecale incontinentie is het ongewild verlies van stoelgang of wind. Het kan veroorzaakt worden door een hele reeks aandoeningen.
- Constipatie of obstipatie is de medische term voor een vertraagde of moeizame stoelgang. Obstructief Defecatie Syndroom (ODS) is een bijzondere vorm van constipatie. Bij ODS heb je regelmatige aandrang tot defecatie, maar vooral moeilijkheden om de stoelgang vlot naar buiten te brengen. Het lijkt het omgekeerde van incontinentie.
Zowel incontinentie als ODS kunnen het gevolg zijn van een verzakking.
Hoe vaak komt het voor?
Ongeveer 2-3% van de bevolking lijdt eraan.
Van de vijftigplussers heeft naar schatting 5% minstens één keer per week last van ongewild stoelgangverlies, bij zeventigplussers zou dat meer dan 10% zijn, en bij tachtigplussers stijgt dat percentage zelfs boven de 20%.
De grootste groep zijn iets oudere vrouwen. Zij vormen een kwetsbaardere groep dan mannen, door de structuur van hun bekkenbodem en doordat ze meer last hebben van constipatie.
Hoe kun je het herkennen?
Zowel incontinentie als ODS zijn chronische, langbestaande klachten. Meestal ontstaan ze progressief, over termijn van maanden of jaren.
Ongewild stoelgangverlies kan optreden na het voelen van een aandrang waarbij je niet tijdig op het toilet geraakt. Het kan ook uitgelokt worden door een drukverhoging in de buik, bijv. door niezen, hoesten of lachen. Er bestaan ook mengvormen.
ODS wordt gekenmerkt door een lange toillettijd, met hard persen. Je voelt een blokkage, alsof iets de uitgang blokkeert. Je hebt last van een onvolledige defecatie (gevoel niet volledig leeg te zijn na defecatie), valse aandrang, en noodzaak tot meehelpen met hand of vingers (druk of steun geven naast anus).
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
Eerst stelt je arts enkele vragen over o.a. medicatiegebruik (bijv. laxeermiddelen), de aard van het stoelgangprobleem (frequentie, harde of zachte consistentie), gelijktijdig urineverlies, andere aandoeningen, eerdere buikoperaties of bevallingen, etc
Daarna verricht de arts een grondige inspectie van de aars en het laatste deel van de dikke darm. Dit doet hij door te voelen met de vinger (‘palpatio per anum’ of PPA) en door rechtstreeks via een buis in de darm te kijken (anuscopie).
Bij de inspectie van de anus kan de arts je vragen om te drukken zoals bij de ontlasting. Hiermee kan hij de werking van de bekkenbodemspieren evalueren en nagaan of bij verhoogde druk een deel van de aars of het laatste deel van de dikke darm naar buiten puilt (prolaps).
Wat kun je zelf doen?
Vermijd constipatie en diarree. Soms lukt dit al door je voeding aan te passen. Bij neiging tot constipatie is een vezelrijk dieet belangrijk.
Soms kan de arts ook een kinesitherapieprogramma voorstellen, waarbij je de controle over de aars- en bekkenbodemspieren traint. Het is dan belangrijk die oefeningen goed te volgen.
Wat kan je arts doen?
De behandeling hangt af van de specifieke oorzaak.
Lichte gevallen proberen we te behandelen met aanpassingen in dieet en levensstijl, en medicatie.
Constipatie en/of diarree kunnen met gepaste geneesmiddelen behandeld worden. Als bepaalde geneesmiddelen de fecale incontinentie verklaren, moet men een alternatief voor dit medicijn zoeken
Bij ongewild stoelgangverlies of ODS geassocieerd met een prolaps (uitpuiling) of invaginatie (instulping) van het laatste deel van de dikke darm, wordt dit best bijkomende onderzoeken (o.a. beeldvorming) uitgevoerd.
Als conservatieve therapie niet helpt, kan je specialist een operatie voorstellen, bijv. het herstellen van een gescheurde anale sluitspier of het herstellen van de verzakking. Indien ook dit geen verbetering brengt, is sacrale zenuwstimulatie eveneens een mogelijkheid in de behandeling voor incontinentie.